Η δική του καρδιά μπορεί να μη χτυπά πια, όμως η καρδιά του ανθρώπου που έσωσε δεν χάνει ούτε χτύπο. Το δέσιμο ανάμεσα στον Πολωνό καρδιοχειρουργό Ζμπινιέβ Ρελίγκα και τον ασθενή Ταντέους Ζίτκεβιτς ήρθε στο φως χάρη σε μια αναπάντεχη φωτογραφία, η οποία έκανε τον γύρο του κόσμου μέσω του «National Geographic».
Το άγρυπνο βλέμμα του γιατρού δίπλα στο κρεβάτι του μόλις χειρουργημένου ασθενούς του και μάλιστα ύστερα από επέμβαση 23 ωρών, προκάλεσε ρίγη συγκίνησης σε όσους την είδαν αλλά και σε όσους αποφάσισαν δικαιολογημένα να εντάξουν τη φωτογραφία στη λίστα με τις 100 καλύτερες φωτογραφίες που έχει δημοσιεύσει στην ιστορία του το περιοδικό.
Το απόφθεγμα
Σήμερα ο γιατρός δεν είναι πια στη ζωή, όμως ο ασθενής του φροντίζει να υπενθυμίζει με κάθε ευκαιρία την ευεργεσία του ακολουθώντας πιστά το απόφθεγμα που λέει «αν σ” ευεργετήσουν, ποτέ μην το ξεχνάς. Αν ευεργετήσεις, ποτέ μην το θυμάσαι».
Δεν ήταν απλώς μία δύσκολη επέμβαση. Ηταν μια αδύνατη επέμβαση. Κι όμως, ο Πολωνός καρδιοχειρουργός Ζμπινιέβ Ρελίγκα αποφάσισε να την αναλάβει. Ο επιστήμονας που το 1985 πραγματοποίησε την πρώτη επέμβαση μεταμόσχευσης καρδιάς στην Πολωνία, ως επικεφαλής της Καρδιοχειρουργικής Κλινικής στο Ζάμπρζε, θέλησε να αναλάβει προσωπικά τη σωτηρία του 61χρονου τότε Ταντέους Ζίτκεβιτς, τον οποίο κανένας γιατρός δεν δεχόταν να εγχειρήσει, λόγω της προχωρημένης ηλικίας του.
Ηταν τον Αύγουστο του 1987 όταν το κατάλληλο μόσχευμα βρέθηκε. Χωρίς να χάσει χρόνο, ο Ρελίγκα ειδοποίησε τον ασθενή του προγραμματίστηκε αμέσως η επέμβαση. Στο τέλος εκείνης της μέρας ήταν που τον εντόπισε ο Αμερικανός φωτογράφος Τζέιμς Λι Στάνφιλντ. Ο απεσταλμένος του περιοδικού «National Geographic» αναζητούσε μια φωτογραφία που θα απεικόνιζε την παρακμή του ιατρικού τομέα της χώρας μετά το τέλος των σοβιετικών επεμβάσεων.
Υστερα από 23 ώρες μέσα στο χειρουργείο, ελλείψει προσωπικού και εξελιγμένων μηχανημάτων, ο Ρελίγκα στεκόταν ακοίμητος φρουρός δίπλα στον ασθενή του,παρακολουθώντας με αγωνία την πορεία της υγείας του στα μόνιτορ με τα οποία ήταν συνδεμένος.
Ο βοηθός
Ο φακός του Στάνφιλντ δεν εστίασε μονάχα στο ανήσυχο βλέμμα του αφοσιωμένου γιατρού, αλλά και στον ασθενή του, ο οποίος έδινε μάχη να κρατηθεί στη ζωή με τη βοήθεια μηχανημάτων ξεπερασμένης τεχνολογίας. Φρόντισε όμως να συμπεριλάβει στο κάδρο του και έναν εξαντλημένο βοηθό του χειρουργού, ο οποίος δεν άντεξε και αποκοιμήθηκε σε μια γωνία του χειρουργείου.
«Σε αυτήν την εποχή χρειάζεσαι κάτι περισσότερο από μια ωραία εικόνα. Χρειάζεσαι πληροφορίες» έχει σχολιάσει χαρακτηριστικά ο Στάνφιλντ για τη συγκεκριμένη λήψη του τονίζοντας ότι «κάθε στοιχείο προσδίδει διάσταση και δράμα στη φωτογραφία, ενώ συμβάλλει στη διήγηση μιας ιστορίας». Και η ιστορία εν προκειμένω είχε ευτυχή κατάληξη, αφού την επόμενη μέρα ο ασθενής συνήλθε και αισθανόταν πιο υγιής από ποτέ. Ο Ρελίγκα ανάσανε πλέον με ανακούφιση, αφού και η δεύτερη μεταμόσχευση καρδιάς είχε ολοκληρωθεί με επιτυχία.
Κανείς δεν φανταζόταν τότε ότι η καρδιά του Ρελίγκα θα ήταν αυτή που θα τον πρόδιδε πρώτη. Ο Πολωνός καρδιοχειρουργός διέπρεψε στον τομέα των μεταμοσχεύσεων τη δεκαετία του ’90, ενώ το 2004 βραβεύτηκε για την ανάπτυξη μιας εμφυτεύσιμης αντλίας για την υποστήριξη της καρδιακής λειτουργίας.
Ο μανιακός καπνιστής που διατέλεσε υπουργός Υγείας
Παράλληλα με την επιστημονική δράση του κυνήγησε και καριέρα στην πολιτική. Εφτασε μάλιστα το 2005 να θέσει υποψηφιότητα στις προεδρικές εκλογές. Αν και έχασε, παρέμεινε στην πρώτη γραμμή διατελώντας υπουργός Υγείας της Πολωνίας από το 2005 μέχρι το 2007. Δεν είχε ωστόσο την ευκαιρία να θέσει ξανά υποψηφιότητα σε εκλογές, αφού το 2009 η εκδήλωση καρκίνου στους πνεύμονες έγινε αιτία να κοπεί πρόωρα το νήμα της ζωής του.
Αν και ο ίδιος γνώριζε ως γιατρός τους κινδύνους του τσιγάρου, ήταν ένας μανιακός καπνιστής που δήλωνε ανίκανος να το κόψει. Οταν ανιχνεύτηκε η νόσος, ήταν ήδη σε πολύ προχωρημένο στάδιο.
Η κηδεία του, η οποία πραγματοποιήθηκε σε κοιμητήριο για μη Καθολικούς, καθώς ο Ρελίγκα δήλωνε άθεος, μεταδόθηκε ζωντανά από την τηλεόραση.
Παρόντες στην τελετή ήταν τόσο ο φωτογράφος Στάνφιλντ όσο και ο 88χρονος πλέον Ταντέους Ζίτκεβιτς, ο οποίος κρατάει σαν φυλαχτό τη φωτογραφία μέσα από το χειρουργείο με τον γιατρό-ήρωά του στο πλευρό του.
Αφροδίτη Ραυτοπούλου – Espresso
