Μια μεγάλη μέρα ξημερώνει σήμερα, Παρασκευή 23 Αυγούστου, αφού είναι η γιορτή της Παναγίας της Προυσιώτισσας – Η εικόνα της κάνει αμέτρητα θαύματα σε όσους την επικαλούνται.
Πιο ειδικά, στις 23 Αυγούστου είναι η μεγαλύτερη γιορτή της Ορθοδοξίας για την Ευρυτανία, η γιορτή της Κυράς της Ρούμελης. Γιορτάζει η Παναγία η Προυσιώτισσα.
Χιλιάδες πιστοί από κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και από όλο τον κόσμο, συρρέουν τέτοια μέρα κάθε χρόνο στην Ιερά Μονή Προυσού για να προσκυνήσουν την Παναγία την <<εν τω Πυρσώ της Ευρυτανίας>>.
Από την παραμονή 22 Αυγούστου που είναι και η πρώτη μέρα του εορτασμού, πλήθος κόσμου μαζεύεται γύρω από το μοναστήρι, παρουσία και των επίσημων τοπικών αρχών, για να παρακολουθήσει την έναρξη του εορτασμού. Πολλοί μάλιστα φτάνουν στο μοναστήρι γονυπετείς μετά από ώρες, άλλοι έρχονται από το Αγρίνιο ή το Καρπενήσι και τα γύρω χωριά, για να εκπληρώσουν το τάμα τους στη Παναγία και να προσκυνήσουν τη χάρη Της.
Είναι η μοναδική αυτή ημέρα του χρόνου που η Παναγία, με την απλή και επιβλητική παράλληλα μορφή Της, αφήνει για λίγο την <<κατοικία>> Της και <<βγαίνει>> για να ευλογήσει τους χιλιάδες πιστούς , τους χώρους του μοναστηριού αλλά και τα ψηλά βουνά της περιοχής που αποτέλεσαν φρούριο της Μονής κατά καιρούς.
Η θαυματουργή εικόνα
Στο κέντρο του επιχρυσωμένου ξυλόγλυπτου τέμπλου και σε ανάλογο περίτεχνο και όμορφο προσκυνητάρι κατοικεί για χίλια και πλέον έτη η Παναγία η Προυσιώτισσα – η Αρχόντισσα της Ρούμελης. Η εικόνα είναι μεγέθους 0,88 x 0,60. Η Παναγία παριστάνεται ως τη μέση με το Χριστό στο αριστερό Της χέρι. Ο Χριστός είναι στραμμένος προς Αυτήν με το βλέμμα του πάνω Της ευλογώντας Την. Τα ωραία και σοβαρά χαρακτηριστικά γνωρίσματα της Παναγίας ( μεγάλα αμυγδαλωτά μάτια, γραμμένα φρύδια, ίσια μύτη, μικρό στόμα με κερασένια χείλη, ολοφώτιστο πρόσωπο με έντονα περιγράμματα και ελαφρείς σκιοφωτισμούς ) συναγωνίζονται σε απόδοση και έκφραση τα αντίστοιχα γνωρίσματα του φωτεινού προσώπου του Χριστού που έχει και το σπάνιο και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό να εικονίζεται χαμογελώντας με συγκατάβαση.
Πρόκειται για μια από τις ωραιότερες, εκφραστικότερες, καλοσχεδιασμένες αλλά και τέλεια αποδοσμένες και καλοδιατηρημένες εικόνες της μεσοβυζαντινής περιόδου. Πέρα από τα θαύματα που κάνει, χαρίζει στους πιστούς της, πνευματική ευφροσύνη και αγαλλίαση, χαριτώνει τη ψυχή του ανθρώπου.
Η ιστορία της θαυματουργής εικόνας
Σύμφωνα με την παράδοση, τη περίοδο της εικονομαχίας, η εικόνα στην οποία απεικονίζεται η Παναγία <<φυγαδεύτηκε>> από τη Προύσα της Μικράς Ασίας, στη Στερεά Ελλάδα. Κατά τον 9ο αιώνα ο Αυτοκράτορας του Βυζαντίου, Θεόφιλος, ως εικονομάχος, είχε θέσει υπό διωγμό τα σύμβολα της Ορθοδοξίας. Έτσι, πρόσταξε τους εικονολάτρες να κάψουν τις εικόνες. Ένα αρχοντόπουλο, βλέποντας τα θαύματα που καθημερινά επιτελούσε η Παναγία δια της εικόνας, δεν υπάκουσε στη διαταγή για καταστροφή. Την πήρε λοιπόν μαζί του και κατέφυγε στην Ελλάδα, μόνο έτσι θα μπορούσε να τη σώσει από τους μανιώδεις αιρετικούς. Την ώρα που ο νέος κατέβαινε με την ιερή εικόνα ως τη Καλλίπολη της Θράκης, άγνωστο πώς, η εικόνα χάθηκε. Ο νεαρός λυπήθηκε και πίστεψε ότι η εικόνα χάθηκε λόγω της αμαρτωλότητάς του. Αποφάσισε να μη γυρίσει πίσω γιατί δε μπορούσε να βλέπει τους εικονομάχους να καταστρέφουν τις εικόνες. Με τους λογισμούς αυτούς ήρθε και έμεινε στην Υπάτη, κοντά στη Λαμία. Εκεί έχτισε ένα μικρό εκκλησάκι για παρηγοριά.
Ένα παιδί από τη περιοχή, γιος βοσκού που βοηθούσε τον πατέρα του με τα ζωντανά, ενώ κοιμόταν άκουσε ήχους ύμνων. Ξύπνησε και είδε έναν πύρινο στύλο, μια φωτεινή δέσμη που ξεκινούσε από μια σπηλιά και έφτανε ως τον ουρανό. Τρομαγμένο το παιδί πήγε και διηγήθηκε το παράδοξο γεγονός στον πατέρα του, ο οποίος αρχικά δεν το πίστεψε αλλά εξαιτίας της επιμονής του παιδιού του, πήγε την επόμενη νύχτα μαζί του για να το εξακριβώσει. Οι μελωδίες συνεχίζονταν και το φως ξεκινούσε από το σπήλαιο και έφτανε στον ουρανό. Την άλλη μέρα πατέρας και γιος πήγαν να εξερευνήσουν τη σπηλιά από την οποία έβγαινε φως και βρήκαν την Αγία εικόνα να φεγγοβολά και να αστράφτει. Αφού την προσκύνησαν την εικόνα που δείχνει την Παναγία, άνοιξαν μονοπάτι προς το σπήλαιο για να ανάβουν καθημερινά το καντηλάκι μπροστά στη Χάρη Της.
Λίγες ημέρες αργότερα, το γεγονός αυτό μαθεύτηκε στις γύρω πόλεις και χωριά και έφτασε στα αφτιά του αρχοντόπουλου που είχε μεταφέρει την εικόνα από τη Προύσα. Χωρίς να χάσει καιρό πήρε τους δούλους του μαζί και μετά από δύο αγωνιώδεις ημέρες έφτασαν στο σημείο. Το αρχοντόπουλο την αναγνώρισε και έπεσε κάτω προσκυνώντας την. Τα δάκρυα έπεφταν ποτάμι. Ήταν δάκρυα χαράς για την εύρεση της.
Αφού φιλοδώρησε τους χωρικούς που τη βρήκαν τους είπε ΄΄Αδελφοί μου, μη διαμαρτύρεστε εναντίον μου, διότι αφενός η εικόνα είναι δική μου κι έπειτα ο τόπος αυτός δεν είναι κατάλληλος για χτίσιμο εκκλησίας΄΄. Με αυτά τα λόγια πήρε τη θαυματουργή εικόνα που δείχνει την Παναγία και αναχώρησε για την Υπάτη. Καθώς έφτασαν σε κάποιο ύψωμα του δρόμου κουράστηκαν και έβαλαν την εικόνα σε ένα ερειπωμένο εκκλησάκι για να ξαποστάσουν. Λίγη ώρα αργότερα αποκοιμήθηκαν κι όταν ξύπνησαν η εικόνα έλειπε από δίπλα τους. Το αρχοντόπουλο σκέφτηκε ότι μάλλον οι βοσκοί τους παρακολούθησαν και ήρθαν κρυφά και έκλεψαν την εικόνα.
Έτσι αποφάσισαν να γυρίσουν πίσω. Όμως, μια γυναικεία φωνή άκουσε το αρχοντόπουλο να του λέει << Ω νέε σώσου και πήγαινε στο καλό, διότι εγώ αναπαύομαι καλύτερα σε αυτούς τους άγριους και ορεινούς τόπους με απλοϊκούς βοσκούς, παρά σε μεγαλουπόλεις με πλούσιους άρχοντες. Αν θέλεις να μείνεις μαζί μου έλα και θα ναι για καλό σου>>. Ξαφνικά, πάνω στο βουνό δημιουργήθηκε το τύπωμα της Παναγίας καθώς επίσης και μια τρύπα στη κορυφή του βουνού, ίση με το μέγεθος της εικόνας που μετέφερε, ενώ εμφανίστηκαν αποτυπώματα ανθρώπινου πέλματος κατά ύψος του βουνού.
Η Παναγία δηλαδή περπάτησε προς τη κορυφή του βουνού διαπερνώντας το, για να φτάσει και πάλι στη θέση όπου διάλεξε για μόνιμη κατοικία. Αυτά τα άκουσε με προσοχή το αρχοντόπουλο και ελευθέρωσε τους δούλους του. Ο ίδιος γύρισε πίσω, στο σημείο εύρεσης της εικόνας, ενώ εγκατέλειψε τα εγκόσμια και αφοσιώθηκε στη Παναγία. Έτσι εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι μοναχοί στον ιερό αυτό τόπο, που διάλεξε η Κυρά της Ρούμελης να χτίσει το σπίτι Της. Το αρχοντόπουλο πήρε το μοναχικό όνομα Διονύσιος και ο δούλος του, πήρε το όνομα Τιμόθεος.
Ένα μικρό εκκλησάκι χτίστηκε κάτω ακριβώς από το βράχο με τα πατήματα της Παναγίας, ενώ ανεβαίνοντας τη σιδερένια σκάλα μπορούμε ολοκάθαρα να δούμε τα αποτυπώματα που άφησε η Παναγία στο διάβα Της, για να φτάσει στο σημερινό σημείο που διάλεξε για σπίτι Της.
