Οι Αμαζόνες ήταν μια πολεμόχαρη γυναικεία φυλή που κατοικούσαν, σύμφωνα με τον μύθο, στη νοτιοανατολική πλευρά του Ευξείνου Πόντου ή στην περιοχή του Καυκάσου…
Στη διάρκεια του Τρωικού πολέμου ήρθαν να βοηθήσουν τους Τρώες μετά τον θάνατο του Έκτορα με επικεφαλής τη βασίλισσά τους, την κόρη του Άρη την όμορφη Πενθεσίλεια. Στην αρχή η Πενθεσίλεια πολέμησε με επιτυχία αλλά στο τέλος νικήθηκε απ τον Αχιλλέα που τη σκότωσε με το σπαθί του.
Τη μία και μοναδική στιγμή που μπορεί να σημαδέψει τη ζωή δυο ανθρώπων τη βλέπουμε σε μια έντονα αφηγηματική απόδοση στο εσωτερικό της κύλικας. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Αχιλλέας με κράνος, ασπίδα, περικνημίδα σχεδόν γυμνός. Βρίσκεται αντιμέτωπος με την Πενθεσίλεια η οποία πολεμούσε φορώντας πολεμική μάσκα.
Η Αμαζόνα του έριξε το κοντάρι της, το οποίο έγινε κομμάτια μόλις χτύπησε στην ασπίδα του Αχιλλέα. Στη συνέχεια έριξε και δεύτερο κοντάρι, αλλά ούτε και τότε τον πλήγωσε. Ο Αχιλλέας τότε κατόρθωσε να την τραυματίσει θανάσιμα βυθίζοντας το ξίφος του στο στήθος της. Η βασίλισσα των Αμαζόνων άοπλη προσπαθεί με το αριστερό της χέρι να εμποδίσει τον αποφασισμένο Αχιλλέα. Αν και γενναία, η στάση της δείχνει μια τελευταία ικεσία. Βρισκόμαστε προς το τέλος του Τρωικού Πολέμου. Εκείνος τη σκοτώνει κι εκείνη τον κοίταγε στα μάτια σαν να του λεγε: “Συγγνώμη που σε πλήγωσα την ώρα που με σκότωνες”.
Τότε βγάζει τη μάσκα απ το πρόσωπό της. Η ομορφιά της Πενθεσίλειας τον γέμισε μελαγχολία και όσοι ήταν παρόντες δεν είχαν καμιά αμφιβολία ότι ο Αχιλλέας είχε εκείνη τη στιγμή ερωτευθεί τη γυναίκα που σε λίγο θα πέθαινε από το δικό του χέρι. Διάβαζε τα μάτια που ο ίδιος είχε σκοτώσει. Η μεταγενέστερη γραπτή παράδοση επιβεβαιώνει τον κεραυνοβόλο έρωτα που ένιωσε ο γενναίος Αχιλλέας την ώρα που τη σκότωνε. Ο θάνατος της Πενθεσίλειας περιγράφεται με λεπτομέρεια, όχι στην “Ιλιάδα” όπως θα περίμενε κανείς, αλλά στις «Ηρωίδες» του Οβιδίου και την “Αινειάδα” του Βιργιλίου.
«Ο μεγάλος αρχηγός με μια Αμαζόνα»;
Ο πολεμιστής που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της σύνθεσης και κοιτά τον Αχιλλέα λέγεται ότι ήταν ο Θερσίτης που θα περιγελάσει τον Αχιλλέα για τον απρόσμενο έρωτά του. Λέγεται μάλιστα πως έβγαλε ένα από τα μάτια της Αμαζόνας για να προσβάλει τον Αχιλλέα. Την ξεδιαντροπιά του ο Θερσίτης την πλήρωσε με τη ζωή του. Όπως λένε οι γραπτές πηγές ο Αχιλλέας σήκωσε τη νεκρή βασίλισσα και την έβγαλε από το πεδίο της μάχης. Το σώμα της, μαζί με τα πτώματα 12 άλλων Αμαζόνων, τα παρέδωσαν με ολόκληρο τον οπλισμό τους στους Τρώες κι εκείνοι τα έκαψαν και έθαψαν τις στάχτες με όλες τις τιμές. Στο δεξί μέρος της παράστασης υπάρχει μια νεκρή Αμαζόνα με σκυθική ενδυμασία δηλώνοντας τον τόπο καταγωγής των Αμαζόνων, αλλά και τη μάχη που προηγήθηκε.
Η σύνθεση στο εσωτερικό του αγγείου πρέπει να έχει επηρεαστεί από κάποια δημιουργία της μεγάλης ζωγραφικής. Αυτό φαίνεται όχι μόνο απ τη μεγαλοσύνη και την αφηγηματικότητα του σχεδίου, αλλά και από την ασυνήθιστη πολυχρωμία. Αξιοσημείωτη είναι και η προοπτική απόδοση της ασπίδας του Αχιλλέα.
Το ίδιο θέμα όμως παρουσιάζεται και σε άλλα αγγεία. Εξαιρετική απόδοση της σκηνής έχουμε στον αττικό μελανόμορφο αμφορέα που αποδίδεται στον αγγειογράφο Εξηκία. Βασική διαφορά εδώ είναι ότι ο Εξηκίας επικεντρώνεται στους δύο πρωταγωνιστές της σκηνής. Δεν υπάρχουν άλλα πρόσωπα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη ένταση. Καταφέρνει ο δημιουργός να αποδώσει ακόμα καλύτερα τη στιγμή που τα μάτια των δύο αντιπάλων συναντιούνται κάτι που μπορεί και να σημαίνει ότι ο αγγειογράφος και αγγειοπλάστης στο συγκεκριμμένο ήξερε την ιστορία που κρυβόταν πίσω απ τη συνάντηση των δύο βλεμμάτων.
