Ένα πρόσφατο viral meme απεικονίζει μία Περσίδα πριγκίπισα του 19ου αιώνα που για χάρη της αυτοκτόνησαν 13 άνδρες. Πρόκειται για μια ακόμη τερατολογία του ίντερνετ.
Ένα να πρόσφατο viral meme απεικονίζει μία Περσίδα πριγκίπισα του 19ου αιώνα με τριχοφυΐα στο πρόσωπο και συνοδεύεται από τον ισχυρισμό ότι 13 άνδρες έδωσαν τέλος στη ζωή τους όταν εκείνη δεν ανταπέδωσε την αγάπη τους.
Ενώ πέφτει εντελώς έξω ως προς την ιστορική ακρίβεια, το meme καταφέρνει να δείξει πόσο εύκολα τα viral clickbaits επισκιάζουν τις πλούσιες και γεμάτες νόημα ιστορίες από το παρελθόν.
Δεν πείστηκαν όλοι όταν είδαν το meme με την «πριγκίπισσα του Κατζάρ», το οποίο ισχυρίζεται ότι 13 άνδρες πέθαναν για χάρη της. Λίγοι όμως ήταν αυτοί που ανέτρεξαν σε έγκυρες πηγές για να βρουν την αλήθεια.
Φυσικά αυτοί που φτιάχνουν τέτοιου είδους memes δεν ενδιαφέρονται για την ιστορική εγκυρότητα. Η αλήθεια δεν θα τους προσφέρει τη δημοσιότητα που επιζητούν, όχι όπως ένα μισογυνιστικό πρότυπο ομορφιάς
Φυσικά ο ισχυρισμός ότι 13 άνδρες έδωσαν τη ζωή τους γι αυτήν είναι εντελώς ψεύτικος. Πρώτον η Εσμάτ είχε κατά πάσα πιθανότητα παντρευτεί από την ηλικία των δέκα. Δεύτερον, ο γάμος της λογικά θα κανονίστηκε όσο αυτή θα ζούσε στο χαρέμι του πατέρα της.
Έπειτα υπάρχει και η αλήθεια που κανείς δεν ενδιαφέρεται να μάθει. Ακόμα και οι άνθρωποι που είχαν καλή πρόθεση, δεν ελέγχουν τις πηγές τους ή κάνουν τις δικές τους θεωρίες. Για παράδειγμα υπήρχαν άτομα κάτω από τη φωτογραφία που σχολίαζαν ότι είναι άντρας αυτός στη φωτογραφία που υποδύεται την πριγκίπισσα, ή ακόμα περισσότερο, κάποιος που ντύθηκε έτσι για να την γελοιοποιήσει και επισύναπταν τη φωτογραφία της «πραγματικής» πριγκίπισσας.
Αλλά η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη και έχει να κάνει με μια περίοδο ανακατατάξεων στην περσική κοινωνία, εθνικισμού και γυναικείων δικαιωμάτων. Στο πυρήνα της αυτή η ιστορία έχει να κάνει με δύο πριγκίπισες από την Περσία που καθόρισαν και αψήφησαν τα πρότυπα και τις προσδοκίες για τις γυναίκες εκείνη την εποχή. Παρεπιπτόντως καμία από τις δύο δεν ονομαζόταν «πριγκίπισσα Κατζάρ» αν και ήταν και οι δύο πριγκίπισσες της περσικής δυναστείας των Κατζάρων.
Το κύριο πρόσωπο σε αυτή την ιστορία είναι η Πριγκίπισσα Fatemeh Khanum «Esmat al-Dowleh» (1855/6-1905), η κόρη του Νάσερ αλ-Ντιν Σαχ Κατζάρ (1831-1896), βασιλιά της Περσίας (1848-1896), και μίας από τις γυναίκες του, της Taj al-Dowleh. Στη φωτογραφία εικονίζεται πράγματι η Εσμάτ και όχι κάποιος ηθοποιός. Την φωτογραφία τράβηξε ο άντρας της γύρω στα μέσα με τέλη του 19ου αιώνα. Αυτή η πληροφορία υπάρχει τόσο στο διαδίκτυο όσο και σε έντυπη μορφή και αντικρούει τον ισχυρισμό ότι ήταν το απόλυτο σύμβολο ομορφιάς των αρχών του 19ου αιώνα. Η φωτογραφία τραβήχτηκε λοιπόν πιο πριν και καθώς η Εσμάτ πέθανε το 1905 είναι πολύ τραβηγμένο να χαρακτηριστεί σύμβολο μιας εποχής στην οποία δεν έζησε σχεδόν καθόλου.
Πριγκίπισσα Zahra Khanum “Taj al-Saltaneh” (1884-1936). Η 12η κόρη του Νάσερ αλ-Ντιν Σαχ Κατζάρ και ετεροθαλής αδελφή της Εσμάτ. Χρονολογείται στα 1909-1910, από τον Ivanov (Roussie-Khan). Courtesy Women’s Worlds in Qajar Iran. Η Taj θεωρείται πολλές φορές ως η «αληθινή πριγκίπισσα Κατζάρ» ως απάντηση στο διφορούμενο και παραπλανητικό meme.
Φυσικά ο ισχυρισμός ότι 13 άνδρες έδωσαν τη ζωή τους γι αυτήν είναι εντελώς ψεύτικος καθώς πουθενά στη βιογραφία της δεν αναφέρεται κάτι τέτοιο. Επιπλέον, υπάρχουν άλλοι δύο λόγοι που αντικρούουν αυτόν τον ισχυρισμό. Πρώτον η Εσμάτ είχε κατά πάσα πιθανότητα παντρευτεί από την ηλικία των δέκα.
Δεύτερον, ο γάμος της λογικά θα κανονίστηκε όσο αυτή θα ζούσε στο χαρέμι του πατέρα της. Φαίνεται λοιπόν απίθανο να είχε γνωρίσει κάποιον άλλον άνδρα πέρα από τους συγγενείς της πόσο μάλλον να την ερωτευτούν 13 άνδρες. Αργότερα ως παντρεμένη γυναίκα στην πατριαρχική Περσία, είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι θα την κόρταραν πιθανοί μνηστήρες.
Καταλαβαίνουμε λοιπόν σε αυτό το σημείο τις προθέσεις αυτού που έφτιαξε το meme. Δεν έχει να κάνει με την ιστορία αλλά με το να τραβήξει την προσοχή εκμεταλλευόμενος την εμφάνιση μίας γυναίκας.
Αυτό είναι προσβλητικό τόσο για την ιστορία όσο και για τις γυναίκες. Εστιάζει στην εμφάνιση μίας γυναίκας χωρίς να μας δίνει το γενικότερο ιστορικό πλαίσιο. Δημιουργώντας αυτό το meme δημιουργεί μια εξευτελιστική εικόνα με την οποία θα θυμάται ο κόσμος αυτή τη γυναίκα.
Την κρατά επίσης ανώνυμη με το γενικευμένο «πριγκίπισσα Κατζάρ» ώστε να μη μπορεί κάποιος να ψάξει περαιτέρω. Ο ίδιος δεν έκανε έρευνα γιατί αν και αυτό θα ήταν πιο ενδιαφέρον και χρήσιμο, θα απαιτούσε κόπο και δεν θα του πρόσφερε τα ίδια likes και προσοχή. Θα είχε ανακαλύψει για παράδειγμα ότι η Εσμάτ ήταν μία από τις πιο φωτογραφισμένες γυναίκες στην αυλή του πατέρα της και αυτό δεν ήταν επειδή συμμορφωνόταν με ιδανικά ομορφιάς της εποχής.
Ως δεύτερη κόρη του Νάσερ αλ-Ντιν Σαχ Κατζάρ, η Εσμάτ είχε την εμπιστοσύνη του πατέρα της και ήταν υπεύθυνη για την υποδοχή των ξένων γυναικών που έρχονταν στην αυλή. Ενάντια στη παράδοση έμαθε να παίζει πιάνο και έγινε φωτογράφος με ιδιωτικό στούντιο στο σπίτι της. Κάποτε έπεισε τον πατέρα της να αφήσει τον σύζυγο της να ξαναεπιστρέψει στη χώρα. Όπως και οι άλλες γυναίκες στην αυλή η Εσμάτ ήταν μια ικανή γυναίκα.
Και η εμφάνιση αυτών των γυναικών είχε μια άλλου είδους δύναμη από την προσέλκυση μνηστήρων. Η ιστορικός τέχνης Δρ. Staci Gem Scheiwiller πιστεύει πως ο μεγάλος αριθμός φωτογραφιών των γυναικών αυτού του χαρεμιού «είχε τη δυνατότητα να επιδείξει την ανάπτυξη μιας γυναικείας επαναστατικής συνείδησης». Όλες αυτές οι φωτογραφίες θα έβαζαν την Εσμάτ στο επίκεντρο μια κοινωνικής και πολιτισμικής επανάστασης.
Κυριολεκτικά στο επίκεντρο ήταν μια άλλη πριγκίπισσα που έχει εμπλακεί με τη φωτογραφία λόγω της ασάφειας του απεικονιζόμενου προσώπου, η πριγκίπισσα Zahra Khanum “Taj al-Saltaneh” (1884-1936). Η 12η κόρη του Νάσερ αλ-Ντιν Σαχ Κατζάρ και ετεροθαλής αδελφή της Εσμάτ, η Taj ήταν φεμινίστρια και εθνικίστρια που υποστήριζε μια πολιτισμική και συνταγματική επανάσταση στη Περσία.
Στα δημοσιευμένα απομνημονεύματα της Taj, Crowning Anguish: Memoirs of a Persian Princess from the Harem to Modernity 1884-1914, η Δρ. Scheiwiller τονίζει ένα απόσπασμα: «Όταν έρθει η μέρα που θα δω το φύλο μου χειραφετημένο και τη χώρα μου στο μονοπάτι της προόδου, θα θυσιάσω τον εαυτό μου στo πεδίο της μάχης για την ελευθερία, και ελεύθερα θα χύσω το άιμα μου κάτω από τα πόδια της συνοδείας μου που αγαπά την ελευθερία και ζητά τα διακιώματα της».
Στην εποχή τους η Εσμάτ και η Taj δεν ορίστηκαν από την εμφάνιση τους. Τα επιτεύγματα τους δεν ήταν αποτέλεσμα κάποιου προτύπου ιδανικής ομορφιάς. Ήταν γυναίκες με αξία και ουσία, οι ιστορίες των οποίων αξίζουν να ειπωθούν και να γίνουν γνωστές με σεβασμό, όχι κοροϊδία.
Για την ιστορική σημασία που έχουν οι φωτογραφίες αυτών των γυναικών η Δρ. Scheiwiller έγραψε:
«Η φωτογραφία κάποιου ήταν ικανή να τον μετατρέψει από κάτι ασήμαντο, του οποίου η ιστορία δεν θα λεγόταν, σε κάτι που θα χαράσσονταν στο χρόνο».
Θα ήταν τραγωδία ένα βλακώδες meme να χαλάσει την αληθινή ομορφιά και την ιστορική σημασία αυτών των γυναικών και των εικόνων τους.
Πληροφορίες: A Bit of History lifo.gr
