Ήταν το 1994 όταν ο απόφοιτος του Πρίνστον και αντιπρόεδρος πια μεγάλης επενδυτικής φίρμας εγκαταλείπει την καλοπληρωμένη θέση του για να αποτραβηχτεί στο γκαράζ της οικίας του.
Από κει λειτουργεί πλέον ένα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, Amazon το λέει, το οποίο έμελλε να γίνει ένα από τα κορυφαία success stories του κόσμου των επιχειρήσεων, ένας σωστός γίγαντας του ηλεκτρονικού εμπορίου που εμπορεύεται σήμερα τα πάντα, αν και αυτό δεν είναι παρά ένας ενδιάμεσος σταθμός στην πορεία του Μπέζος.
Πλέον οι τίτλοι των ενημερωτικών ιστοσελίδων που τον αφορούν κάνουν λόγο για τον «άνθρωπο που έγινε σε μια μέρα πλουσιότερος κατά 671 εκατ. δολάρια» ή «έβγαλε 6 δισ. σε 20 λεπτά»!
Και η αλήθεια είναι ότι έβγαλε πράγματι 6 δισ. δολάρια σε 20 λεπτά μέσα σε ένα απογευματάκι του Απριλίου του 2016! Κάτι που σημαίνει 300 εκατ. δολάρια το λεπτό ή 5 εκατ. δολάρια το δευτερόλεπτο, αν προτιμάτε. Εκείνο το απόγευμα δεν ήταν καθόλου κακό για τον Μπέζος, ο οποίος είδε τις 82,9 εκατ. μετοχές του να τσιμπούν πάνω από 10% κατά το κλείσιμο του χρηματιστηρίου. Η μετοχή της Amazon εκτοξεύτηκε από τα 600 δολάρια στα 681,5 μέσα σε 20 λεπτά της ώρας, κάνοντας πλουσιότερο το αφεντικό κατά 6 δισ.
Η αύξηση της μετοχής ήρθε μετά τη δημοσίευση των αστρονομικών κερδών του κολοσσού. Τα 6 δισ. που έβαλε στην τσέπη του τον έστειλαν αυτομάτως στην πέμπτη θέση των πλουσιότερων του κόσμου.
Μεγιστάνας του ίντερνετ, ο αυτοδημιούργητος κροίσος επιβεβαιώνει στην πράξη τι γίνεται όταν ένας οραματιστής και λάτρης της επιστημονικής φαντασίας (και ειδικά του «Star Trek») αποκτήσει δισεκατομμύρια. Ο Μπέζος έχει βαλθεί να αλλάξει τον κόσμο μας δραστικά και εμπόδια γι’ αυτόν δεν φαίνεται να υπάρχουν.
Την ώρα που θέλει η Amazon να παραδίδει τα προϊόντα της με drone, εργάζεται πυρετωδώς για να προλάβει να τηρήσει τις δεσμεύσεις του και να αρχίσει τα πρώτα ταξίδια γύρω από τον πλανήτη μας μέχρι το 2018!
Έχοντας μπει δυναμικά και στον χώρο του Τύπου αγοράζοντας τη «Washington Post», ο Μπέζος είδε την προσωπική του περιουσία να εκτινάσσεται το 2016. Και όταν λέμε εκτινάσσεται, από τα 45,2 δισ. δολάρια που είχε στην αρχή της χρονιάς -και τον έφερναν στην πέμπτη θέση των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου-, είδε σε λίγους μήνες την προσωπική του περιουσία να εκτινάσσεται στα 71,7 δισ. δολάρια, όντας πια τρίτος πλουσιότερος κροίσος του πλανήτη!
Πίσω μόνο από τον «αυτοκράτορα» Μπιλ Γκέιτς και τον Αμάνσιο Ορτέγα της Zara, ο δεύτερος πλουσιότερος Αμερικανός έχει βάλει εδώ και καιρό πλώρη για την κορυφή του κόσμου των επιχειρήσεων και δύσκολα θα ανακοπεί. Ο Μπέζος έβγαλε σε έναν χρόνο 16,5 δισ. δολάρια, καταφέρνοντας μέσα σε δύο χρόνια να ανέλθει από την 11η θέση της λίστας των πλουσιότερων (2014) στην τρίτη το 2016.
Αφήνοντας πίσω ακόμα και τον Γουόρεν Μπάφετ, καθώς ο άνθρωπος πίσω από τον κολοσσό του e-commerce είναι ασταμάτητος και δεν επαναπαύεται στη μονοκρατορία του στον κλάδο του ηλεκτρονικού εμπορίου. Ο μισθός του παραμένει μάλιστα εδώ και χρόνια σταθερός στις 80.000 δολάρια ετησίως και είναι μόνο το μετοχικό του κεφάλαιο στην Amazon αυτό που τον κρατά σταθερά σε περίβλεπτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης της πλουτοκρατίας.
Σαφώς μεγαλύτερος από τον επιχειρηματικό κλάδο που δραστηριοποιείται, ο Τζεφ Μπέζος έχει μια φανταστική ιστορία επιτυχίας να διηγηθεί…
Οι δύο μοιραίες πτήσεις: η γέννηση της Amazon και ο παραλίγο θάνατος
Ο Μπέζος συλλαμβάνει την ιδέα για ένα ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο μέσα στο αεροπλάνο από το Σιάτλ για τη Νέα Υόρκη το 1994. Οι βασικοί άξονες του business plan που γράφει στο χαρτί είναι εν αγνοία του το ίδιο το μοντέλο για τις online επιχειρήσεις! Όλες οι κατοπινές εταιρίες ηλεκτρονικού εμπορίου θα βασιστούν στα επιχειρηματικά ήθη της Amazon.
Με το κομπόδεμα που έχει μαζέψει εντωμεταξύ και μερικά δάνεια από οικείους και φίλους, καταχωνιάζεται στο γκαράζ του σπιτιού του, όπως τόσοι και τόσοι γκουρού της τεχνολογίας, και σκαρώνει το ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο του. Μέσα σε πέντε χρόνια (1999), η προσωπική του περιουσία μετρά 10 δισ. δολάρια! Είναι στην κορυφή του κλάδου του και σε περίβλεπτη θέση του παγκόσμιου στερεώματος.
Λίγο μετά συλλαμβάνει μια ακόμα ιδέα. Τη λέει Blue Origin και τη θέλει να είναι μια εταιρεία διαστημικού τουρισμού! Το 2003 ανεβαίνει σε ελικόπτερο για να επιθεωρήσει το δυτικό Τέξας προκειμένου να βρει τοποθεσία για να στήσει το νέο του όνειρο. Μετά την απογείωση όμως, όλα άρχισαν να πηγαίνουν στραβά και ο Τζεφ απέμεινε καθηλωμένος στη θέση του συνοδηγού και σίγουρος πια πως θα πεθάνει.
Ο πιλότος προσπαθούσε μάταια να ανακτήσει τον έλεγχο και να αποφύγει τη συντριβή, καθώς το ελικόπτερο σερνόταν κατά μήκος του ελικοδρομίου. Ένα από τα πέδιλα σφηνώνει τελικά στο έδαφος και το ελικόπτερο σταματά σε ένα ρυάκι. Τι σκέφτηκε ο Μπέζος για το ατύχημα που λίγο έλειψε να κόψει το νήμα της ζωής του; «Σκέφτηκα ότι ήταν ένας πολύ χαζός τρόπος να πεθάνει κανείς»!
Όπως όμως επιβίωσε του ατυχήματος, έτσι κατάφερε να γλιτώσει και από τη χρηματιστηριακή κατάρρευση που απείλησε την Amazon…
Από ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο, κολοσσός
Δεν είναι εύκολο να αποτιμήσει κανείς την ιστορία επιτυχίας του Μπέζος χωρίς να γνωρίζει την κατάσταση που επικρατούσε στο ίντερνετ εκεί στη στροφή της χιλιετίας. Σε άλλη μια πτήση το 1994 διαβάζει ότι οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στο ίντερνετ παρουσιάζουν ρυθμούς ανάπτυξης της τάξης του 2.300% τη χρονιά!
Αποφασίζει να διεκδικήσει μερίδιο από την πίτα, ξέροντας ότι παίρνει ένα ρίσκο. Αυτό που δεν ξέρει είναι ότι η εταιρία του θα τον έκανε πρωτοπόρο του περιβόητου dotcom, της μεγάλης έκρηξης των ηλεκτρονικών επιχειρήσεων δηλαδή που άλλαξαν τα παραγωγικά ήθη.
Ο Μπέζος έκανε μια λίστα από 20 πιθανά προϊόντα που θα μπορούσε να πουλήσει online και καταλήγει τελικά ότι τα βιβλία είχαν τις περισσότερες πιθανότητες. Η επιλογή του τον δικαιώνει σύντομα καθώς μέχρι το 1999 είναι βαθύπλουτος και η μετοχή της Amazon άγγιζε ήδη από το 1998 τα 361 δολάρια!
Την ίδια εποχή φάνηκε βέβαια πως το dotcom εξελισσόταν σε μια γιγαντιαία χρηματιστηριακή φούσκα που ήταν έτοιμη να σκάσει. Και όταν θα έσκαγε, θα ήταν η μεγαλύτερη για την Αμερική από την περίοδο του Μεσοπολέμου! Η ανώμαλη προσγείωση έρχεται πράγματι το 2001, όταν η χρηματιστηριακή βουτιά του dotcom έριξε τον Μπέζο από την 24η θέση της παγκόσμιας κατάταξης στη 234η. Τα 10 δισ. δολάρια της προσωπικής του περιουσίας κατακρημνίζονται στα 2 δισ. και η αυτοκρατορία του απειλείται πια ανοιχτά με κατάρρευση.
Την ίδια στιγμή, μια στρατιά από ηλεκτρονικές επιχειρήσεις είναι έτοιμες να τα βάλουν με τον γίγαντα Amazon διεκδικώντας μερίδιο από την πλούσια πίτα. Και τότε συμβαίνει το αδιανόητο για τους αναλυτές της αγοράς: η Amazon ξεκινά μια νέα και σταθερά ανοδική πορεία υποσκελίζοντας στο διάβα όλους τους υπόλοιπους ανταγωνιστές.
Ο Μπέζος απέφυγε τη μοίρα των dotcom και μετέτρεψε την Amazon σε πραγματική επιχείρηση που δεν στηριζόταν πια σε πήλινα πόδια. Το μυστικό του; Η υπόθεση εργασίας που ήθελε να ελέγξει για το «πώς μια εταιρεία μπορεί να γίνει γίγαντας αργά και σταθερά». Κάνοντας μικροσκοπικά βήματα τη φορά δηλαδή αντί για μεγάλα άλματα και μαθαίνοντας από τα λάθη.
Και τα λάθη ήταν πολλά, κατά δήλωσή του, όχι όμως και καταστροφικά. «Τo 1999 είχαμε επενδύσει σε κάθε χρεωκοπημένο dotcom: pets.com, living.com, kozmo.com. Επενδύσαμε σε πολλά πυροτεχνήματα. Δεν μας έβγαλαν εκτός πορείας, ήταν μια άσκοπη σπατάλη κεφαλαίου».
Αλλά και αργότερα, όταν η Amazon επιχείρησε να τα βάλει με την Google το 2004 λανσάροντας την υπηρεσία A9. Σήμερα δεν θυμάται κανείς ούτε το όνομά της. Και το Kindle όμως, η συσκευή ανάγνωσης βιβλίων σε ηλεκτρονική μορφή, ήταν εμπορική αποτυχία, καθώς δεν το αγκάλιασε το καταναλωτικό κοινό.
Παρά τα σφάλματα και τα σκαμπανεβάσματα, η στρατηγική του Μπέζος παρέμεινε σταθερή: «Οι πελάτες θέλουν τρία πράγματα: τις καλύτερες επιλογές, τις καλύτερες τιμές και την καλύτερη παράδοση. Σε δέκα χρόνια από τώρα, οι καταναλωτές θα θέλουν ακριβώς τα ίδια πράγματα: χαμηλές τιμές, πολλές επιλογές και ακριβή παράδοση».
O Μπέζος κατέχει σήμερα το 18% των μετοχών της Amazon και βλέπει τα επιχειρηματικά του σχέδια να ευοδώνονται με τον πιο ελπιδοφόρο τρόπο. Η απότομη αύξηση της περιουσίας του παραμένει αντικείμενο διερεύνησης, καθώς η Amazon δεν πήγαινε εξίσου καλά όσο τα κέρδη του αφεντικού της!
Κορυφαίοι οικονομολόγοι που έχουν ασχοληθεί με το «φαινόμενο Μπέζος» μάς λένε ότι η περίπτωσή του αποδεικνύει την αλλαγή των επιχειρηματικών ηθών: πλέον οι περιουσίες γίνονται στο χρηματιστήριο. Τα κέρδη του Μπέζος προέρχονται αποκλειστικά από τις μετοχές του στην Amazon, όπως εξάλλου συμβαίνει με όλους τους κολοσσούς του ίντερνετ (βλέπε Μαρκ Ζάκερμπεργκ και Facebook).
Αυτός ο θρίαμβος του κεφαλαίου έναντι της εργασίας δικαιώνει τις επιλογές του Μπέζος, που εγκατέλειψε την πορεία στον επενδυτικό κλάδο για να γίνει έμπορος στο ίντερνετ…
Έλληνας ο Μπέζος;
Το ελληνικό ίντερνετ περηφανεύεται ότι ο Μπέζος είναι Έλληνας, Ελληνοαμερικάνος ή ελληνικής καταγωγής, ενώ δεν λείπει και αυτό το ακατανόητο «ελληνικής καταγωγής» (μέσα σε εισαγωγικά δηλαδή!). Πράγμα που δεν αληθεύει ή τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που το θέλει η εγχώρια ειδησεογραφία.
Ο Μπέζος γεννήθηκε Τζέφρι «Τζεφ» Πρέστον Γιόργκενσεν το 1964 στο Αλμπουκέρκι του Νέου Μεξικού. Και οι δύο γονείς του ήταν Αμερικανοί. Το «Μπέζος» προέρχεται από το επίθετο του δεύτερου συζύγου της μητέρας του και πατριού του Τζεφ, ενός Κουβανού ονόματι Μιγκέλ Μπέζος. Ο μικρός έμαθε ότι δεν ήταν πραγματικό παιδί του κουβανού μετανάστη όταν ήταν 10 ετών, καθώς ο βιολογικός του πατέρας είχε εγκαταλείψει την έφηβη μητέρα του σε λιγότερο από δυο χρόνια από τη γέννηση του καρπού τους.
Κουβανή ερευνήτρια υπαινίχθηκε σχετικά πρόσφατα πως το Μπέζος είναι ελληνικό όνομα και δεν αποκλείεται η καταγωγή του πατριού του να είναι ελληνική (ή εβραϊκή, σημειώνει η ερευνήτρια), καθώς υπήρξε στην Κούβα ελληνική παροικία από τη Ρόδο ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα.
Ακόμα κι έτσι όμως, ο Τζεφ δεν έχει καμία σχέση με την Ελλάδα και η ελληνική καταγωγή του είναι σαφώς μια εφεύρεση του ελληνικού διαδικτύου…
Αναμορφωτής και του παραδοσιακού Τύπου;
Τον Αύγουστο του 2013, ο ιδρυτής της Amazon και διευθύνων σύμβουλός της εξαγόρασε την αμερικανική «Washington Post» έναντι 250 εκατ. δολαρίων. Η εφημερίδα μετρούσε ήδη 136 χρόνια ιστορίας και η αλλαγή σκυτάλης του ιδιοκτησιακού της καθεστώτος σηματοδοτούσε ένα τέλος εποχής (τα τελευταία 80 χρόνια ήταν στην κατοχή της ίδιας οικογένειας).
Ο Μπέζος την αγόρασε μάλιστα από την προσωπική του περιουσία και όχι μέσω του επιχειρηματικού του ομίλου, καθώς θέλησε να είναι μια δική του περιπέτεια. Στην οποία μπαίνει χωρίς να ξέρει τίποτα από το πώς δουλεύει ο Τύπος! «Πρόκειται για αχαρτογράφητη περιοχή και θα χρειαστεί πειραματισμός», είπε ομολογώντας την άγνοιά του.
Όλοι περιμένουν τώρα να δουν προς τα πού θα κινηθεί η εφημερίδα που αποκάλυπτε άλλοτε μεγάλα σκάνδαλα (όπως το Watergate!) και μαστιζόταν από οικονομική δυσπραγία και ελλειμματικούς προϋπολογισμούς εδώ και χρόνια. Ο Μπέζος θα ρίξει στην εφημερίδα την παροιμιωδώς θηριώδη ρευστότητά του αλλά και την πρόθεσή του να ασχοληθεί σοβαρά με τον Τύπο, σε μια περίοδο μάλιστα που λαμβάνει χώρα μια μεγάλη αλλαγή σκυτάλης στο παραδοσιακό καθεστώς του ποιοι ελέγχουν τα Μέσα των ΗΠΑ.
Την ώρα που θέλει όμως να σώσει τον έντυπο Τύπο, κοιτάει ταυτόχρονα και λίγο ψηλότερα…
Το Διάστημα
Ο Μπέζος είχε κόλλημα με το Υπερπέραν ήδη από παιδάκι, κι έτσι αποφάσισε να ενσαρκώσει άλλο ένα όραμα, αυτή τη φορά ολόκληρης της ανθρωπότητας: τα διαστημικά ταξίδια! Με τον ίδιο τρόπο που διείδε την τάση μεταφοράς της καθημερινής ζωής στο online περιβάλλον και πρωτοπόρησε στο ηλεκτρονικό εμπόριο, επικρατώντας αμέσως στην παρθένα εκείνη την εποχή αγορά, ήδη από φοιτητής έλεγε πως ήθελε να ασχοληθεί με την εμπορική εκμετάλλευση του διαστημικού τουρισμού.
Κι έτσι στο απόγειο της χρηματιστηριακής κρίσης που τόσο τον έπληξε, δεν σταμάτησε να ονειρεύεται, προωθώντας τώρα την ίδρυση της Blue Origin, μιας περιπέτειας που έμοιαζε ανήκουστη ακόμα και για την προωθημένη βιομηχανία της τεχνολογίας: «αεροπορική εταιρία για το Διάστημα», απαντούσε στην ερώτηση τι στο καλό ήταν η Blue Origin όταν άνοιξε τις πύλες της το 2000.
Κανείς δεν πήρε στα σοβαρά τον μεγιστάνα που δήλωνε ατάραχος πως ήθελε να φτιάξει «διαστημικά ξενοδοχεία, θεματικά πάρκα, αποικίες και πόλεις των 2-3 εκατομμυρίων ανθρώπων σε τροχιά γύρω από τη Γη», μέχρι το 2006 τουλάχιστον, όταν άρχισε επιτέλους να φτιάχνει στο Τέξας το στρατηγείο αλλά και το κέντρο εκτόξευσης της Blue Origin!
Προφανώς η επιχείρηση παραμένει μέχρι και σήμερα χωρίς εμπορικό αντικείμενο, όχι όμως και ανενεργή. Έχει χάσει ήδη ένα μη επανδρωμένο διαστημόπλοιο (σε ένα από τα πολλά δοκιμαστικά του το 2015), δεν τα βάφει όμως μαύρα, όπως ακριβώς και ο εκκεντρικός Βρετανός Ρίτσαρντ Μπράνσον με την αντίστοιχη Virgin Galactic, με την οποία μάλιστα συζητά τώρα σοβαρά ο Μπέζος για μελλοντική συνεργασία.
Η Blue Origin φιλοδοξεί να εκτοξεύσει μέχρι τα τέλη της δεκαετίας τον γιγαντιαίο πύραυλο New Glenn (95 μέτρα!) για φορτία και αστροναύτες, ο οποίος θα επιστρέφει στη Γη μετά την εκτόξευση για να χρησιμοποιηθεί εκ νέου με χαμηλό κόστος. Στόχος του είναι να γίνει ανταγωνιστής του επαναχρησιμοποιούμενου πυραύλου Falcon 9 της SpaceX του Έλον Μασκ, ο οποίος έχει ολοκληρώσει με επιτυχία έξι διαστημικές αποστολές, καθηλώθηκε όμως στο έδαφος επ’ αόριστον έπειτα από έκρηξη.
Το μεγάλο στοίχημα για τον Μπέζος είναι οι τουριστικές πτήσεις αναψυχής στα όρια του Διαστήματος, αν και μέχρι σήμερα όλες οι δοκιμές ήταν μη επανδρωμένες. Το αφεντικό της Amazon δεν έχει πρόθεση να σταματήσει εδώ, καθώς αν όλα πάνε καλά με τον New Glenn, θα ακολουθήσει ο New Armstrong, «μια ιστορία για το μέλλον», όπως λέει χαρακτηριστικά το αφεντικό της Blue Origin.
Για την ώρα, η Blue Origin θέλει να μεταφέρει επιβάτες σε ύψος 100 χιλιομέτρων ώστε να βιώσουν λίγες στιγμές χαμηλής βαρύτητας και να δουν τη Γη από πραγματικά ψηλά. Αν οι δοκιμαστικές πτήσεις συνεχιστούν σύμφωνα με το πρόγραμμα, οι εμπορικές πτήσεις της θα μπορούσαν να αρχίσουν το επόμενο έτος και οι τουριστικές περιπέτειες το 2018. Αν μάλιστα πιάσει εμπορικά το υποτροχιακό διαστημικό πρόγραμμα του Μπέζος, τότε θα μιλάμε για μια αληθινά νέα εποχή…
Κολλημένος με την επιστημονική φαντασία και τα videogames
Λάτρης του «Star Trek» από παιδί, ο Μπέζος θέλησε να βρεθεί στα χολιγουντιανά σετ όταν και του έγινε η πρόταση για ένα πέρασμα από το franchise που τόσο αγαπά! Κι έτσι έκανε το πέρασμα ως εξωγήινος στο «Star Trek Beyond», αναγκάζοντας τον σκηνοθέτη Τζάστιν Λιν να παραδεχθεί πως ήταν «απόλυτα επαγγελματίας, περίμενε τη σειρά του υπομονετικά και ήταν σωστός στα πλάνα του κάθε φορά». Όλοι βέβαια κατάλαβαν ότι αυτός ο κομπάρσος δεν ήταν σαν τους άλλους, μιας και κατέφτασε στο γύρισμα με τους εννιά σωματοφύλακες και τις τρεις λιμουζίνες του!
Την ίδια ώρα, θαυμαστής μεγάλος καθώς είναι των videogames, εξαγόρασε την online πλατφόρμα streaming βιντεοπαιχνιδιών Twitch έναντι 970 εκατ. δολαρίων. Ο Μπέζος στρέφεται ολοένα και περισσότερο στη μετατροπή της Amazon.com Inc σε απόλυτο διαδικτυακό προορισμό, στο περιθώριο πάντα της βασικής της δραστηριότητας στο online λιανεμπόριο.
Η εξαγορά του Twitch ήταν το τολμηρότερο βήμα του Μπέζος, η μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία στην 22χρονη ιστορία της Amazon δηλαδή. Κίνηση εντελώς ξένη με την επιχειρηματική του στρατηγική, η οποία ήταν να χτίζει συμφωνίες μέσα από μικρότερες εξαγορές.
Η Amazon και τα drones
Η υπερδύναμη στις online πωλήσεις σχεδιάζει να παραδίδει τις παραγγελίες στα εκατομμύρια των πελατών της μέσω drones, πραγματοποιώντας ένα ακόμα από τα τρελά όνειρα του Μπέζος. Τα πακέτα θα παραδίδονται ακόμα γρηγορότερα με τις ιπτάμενες συσκευές, μιλώντας ακόμα και για μισή ώρα από τη στιγμή της παραγγελίας!
Η εκτέλεση του πλάνου θα πάρει βέβαια «κάποια χρόνια», όπως σημείωσε ο Τζεφ, καθώς η Αmazon είναι υποχρεωμένη να αναπτύξει περαιτέρω την τεχνολογία αλλά και να περιμένει την πολιτεία να θέσει το κανονιστικό πλαίσιο για κάτι τέτοιο, μιας και αντίστοιχη νομοθεσία που να διέπει τις ιπτάμενες μεταφορές με drone δεν υπάρχει.
Ο Μπέζος κάνει πάντως λόγο για τέσσερα χρόνια, αν και παραδέχεται ότι σε τέτοιου είδους θέματα είναι σταθερά «περισσότερο αισιόδοξος απ’ όσο θα έπρεπε».
Επικρίσεις
Στον κόσμο των επιχειρήσεων δεν είναι βέβαια όλα ρόδινα και ο Μπέζος δεν θα ξέφευγε από την κριτική, που στην περίπτωσή του στρέφεται κυρίως γύρω από τις εργασιακές συνθήκες στις τεράστιες αποθήκες της Amazon. Αλλά και στις συχνά μονοπωλιακές πρακτικές του στο βιβλίο.
Ο Μπέζος διείδε τη δύναμη του διαδικτύου να καταφτάνει γοργά και αναγνώρισε τη δυναμική του πολύ πριν δύο νεαροί, κάποιοι Σεργκέι Μπριν και Λάρι Πέιτζ, δημιουργήσουν έναν αλγόριθμο αναζήτησης -που θα απέδιδε την Google- και ένας άλλος, ονόματι Μαρκ Ζάκερμπεργκ, σκαρώσει ένα κοινωνικό δίκτυο για να ρίχνει φοιτήτριες -Facebook το λέμε τελικά.
Κι ενώ δικαιούται προφανώς να καμαρώνει ως πρωτοπόρος του ίντερνετ αλλά και κεντρική φιγούρα της ψηφιακής εποχής, σκοπός είναι να μη λειτουργεί κι αυτός ως σκληρός καπιταλιστής του 19ου αιώνα. Κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί ιστορίες για αδίστακτη πίεσή του στους εκδοτικούς οίκους για πιο συμφέρουσες οικονομικές συμφωνίες.
Κάθε άρνηση συμμόρφωσης από την πλευρά των εκδοτικών είχε ως αποτέλεσμα την τροποποίηση του αλγόριθμου αναζήτησης της Amazon προκειμένου να μειωθεί η συχνότητα εμφάνισης των προϊόντων τους. Όταν οι εκδοτικοί έβλεπαν τη μεγάλη πτώση στις πωλήσεις τους, προσέρχονταν στον επόμενο γύρο διαπραγματεύσεων σαν δαρμένα σκυλιά.
Τελεσίδικη απόφαση δεν είναι φυσικά εύκολο να εκδοθεί μέσα στον λυσσαλέο ανταγωνισμό της αγοράς. Το ποσοστό δίκιου είναι εξάλλου πολλές φορές θέμα γούστου. Ο ίδιος ο Μπέζος βλέπει τον εαυτό του ως απελευθερωτή του καταναλωτή από τα δεσμά που του φορούσαν οι εκδοτικοί όμιλοι, οι μεσάζοντες και οι βιβλιοπώλες ή έστω ως απλό αγγελιοφόρο του μηνύματος ότι οι εποχές έχουν αλλάξει.
Στο φως έχουν έρθει και ιστορίες για τις συνθήκες εργασίας στις αποθήκες της Amazon, κάνοντας τους «New York Times» να μιλήσουν για «εργασιακή κόλαση». Η εφημερίδα στο εκτενές της άρθρο έκανε λόγο για απάνθρωπες συνθήκες που σπρώχνουν τους υπαλλήλους στο όριο της κατάρρευσης, καθώς ο αμερικανικός κολοσσός του ηλεκτρονικού εμπορίου πειραματίζεται «για να δει μέχρι πού μπορεί να πιέσει τους εργαζομένους».
Ο Μπέζος διέψευσε τις καταγγελίες λέγοντας ότι το άρθρο «δεν περιγράφει την Amazon» που ξέρει ο ίδιος. Όπως είπαμε, ο Μπέζος αγόρασε την εφημερίδα «Washington Post», τον βασικό ανταγωνιστή των «Times» δύο χρόνια πριν από το ρεπορτάζ και κάποιοι μίλησαν για χτύπημα κάτι από τη μέση.
Οραματιστής ή ολιγάρχης, καινοτόμος επιχειρηματίας ή συνεχιστής του μοντέλου του παραδοσιακού καπιταλισμού, ο Τζεφ Μπέζος δεν είναι στα σίγουρα άγγελος. Ούτε ήταν ο πιτσιρικάς που έκανε τα πάντα από το γκαράζ του ή ο ιδιοφυής νεαρός που έγινε τελικά γκουρού της τεχνολογίας. Ήταν και είναι σταθερά ό,τι πιο κοντά στον παραδοσιακό κεφαλαιοκράτη έχει να επιδείξει η πρωτοποριακή παρέα του ίντερνετ, «ένα στέλεχος το οποίο γνωρίζει τα πάντα, από τα ψιλά γράμματα των συμβολαίων μέχρι το πώς πρέπει να αναφέρονται σε εκείνον τα δελτία Τύπου», όπως αναφέρει αναλυτής.
Το 2011 ανακηρύχθηκε δεύτερος καλύτερος διευθύνοντας σύμβουλος όλων των εποχών, πίσω μόνο από τον εκλιπόντα Στιβ Τζομπς της Apple. Πρόσωπο της χρονιάς κατ’ εξακολούθηση και με άπειρες διακρίσεις και τιμές στο ενεργητικό του, ο Μπέζος έχει γίνει αποδεκτός από το οικονομικό κατεστημένο, ειδικά όταν έβαλε στον κουμπαρά του 6 δισ. δολάρια σε 20 λεπτά της ώρας (από την αύξηση της μετοχής)!
Ο προσεκτικός τρόπος με τον οποίο παίζει όμως το παιχνίδι της αγοράς τον δικαιώνει και μάλιστα με το παραπάνω, όντας ένα φαινόμενο της ψηφιακής εποχής, μιας περιόδου που τόσο πολύ σφράγισε και συνεχίζει να μεταμορφώνει…
